Senin, 05 Oktober 2020

Wacana madaging lengkara lumaksana miwah linaksana

 Wacana Basa Bali

     (1) Di jaban purané torisé magenti motrék bojog. (2) Maidehan ia ngentungang kacang tekén biu. (3) Bojogé sané ngamah kacang suuna tekén torisé. (4) Tiang merasa nyeb nyingakin, sawireh suba sinah bojogé sing taén manjus. (5) Selegenti bojogé menék negakin sirah torisé. (6) Bas iteha torisé mapotrék sagét panakné nyerit ngeling. (7) Kaca matané plaibanga tekén bojogé. (8) Ditu lantas bojogé sabata aji wohwohan tekén gaidé. (9) sawiréh yén sampun bek limané misi buah sinah kacané lakar kaentungang. (10) Nanging bojogé iteh mlaibang kaca mata panak torisé. (11) Sampun makelo mara kacané entunganga. (12) Bojogé mangkin sampun duweg ngalih amah uli aluh. (13) Bojogé demen gati nyemak barang wisatawané apang nyak tukarina aji buah-buahan yadin buka kéto torisé tusing takut melali ke Sangéh. (14) Torisé merasa demen gati gandongina tekén bojogé.

Minggu, 04 Oktober 2020

Wacana nganggén basa kepara miwah alus

 OM Swastyastu majeng Ida Dané sané banget wangiang titiang.

          Ring galah sané becik puniki titiang jagi ngicen imba indik wacana sané nganggén basa kepara miwah basa alus.


*Wacana nganggén basa kepara*

Ia jani lakar tangkil ka pura, sawiréh jani nemonin rahina kadasa tuah piodalan Batara turun kabéh di Pura Besakih. Ia ngoraang lakar makemit di pura, koné ditu di pura prasida lakar nemuang kadegdegan keneh. Panganggén ané anggona ka pura ento tuah, baju putih, udeng putih, saput putih miwah kamen putih. Apa krana keto, sawiréh warna putih ento nyihnayang kenehé suci ening nirmala, patuh tekén kasucian purané sawiréh ane malingga di pura Ida Sang Maha Suci. Petengné ia milu ngayah magegitan utawi magita shanti tujuanné apang sida nemuang kadegdegan, kasentosan miwah kalanduhan keneh.



*Wacana nganggén basa alus*

Dané mangkin jagi tangkil ka pura. Riantukan mangkin nemonin rahina purnama kadasa wantah piodalan Batara turun kabéh ring pura besakih. Dané maosang jagi makemit ring pura, minab irika ring pura prasida pacang ngamolihang kadegdegan manah. Panganggo sané anggéna ka pura punika wantah kwaca putih, déstar putih, kampuh putih miwah wastra putih. Napi sané ngawinang asapunika, ri antukan warna putih punika nyihnayang manahé suci ening nirmala, patéh tekéning kasucian purané ri antukan sané malingga ring pura Ida Sang Hyang Maha Suci. Wenginé dané nyarengin ngayah magegitan utawi magita santi tetujonnyané mangda sida ngamolihang kadegdegan, kasentosan miwah kalanduhan manah.


Wantah asapunika prasida titiang ngicén indik wacana sané nganggén basa kepara miwah alus, manawita wenten sané kirang, indayang tegepin malih mangda nemu sané kabaos wacana paripurna.

Puputang titiang antuk parama santih

Om santih, santih, santih om

Kamis, 01 Oktober 2020

Dialog basa Bali madaging kruna wilangan

 MALAJAH KELOMPOK JAGI MAOSANG INDIK KRUNA WILANGAN

Ketut Riko sareng timpal nyane jagi malajah kelompok. Sampun kasungkemin/disepakati malajah kelompok ring umahné Ketut Riko


Mang dedy   :  Om Swastyastu.

 Ketut Riko         :  Om Swastyastu.  Yeehh Nyoman, ajak nyen mai? Dini laku negak

Mang dedy   :  Ampura tiang wau rauh.  Om swastyastu timpal ajak mekejang

Gede Arya           :  Om Swastyastu...

Nengah Kariasa   : Om Swastyastu

Mang Era  : Om Swastyastu

Nyoman Sukaryati  : Om Swastyastu

 Ketut Riko    :  Rumasa bagia pisan manah tiange nepuk timpal-timpal ramé pakedek pakeyung dini, suba nyak teka mai, yadiatun tongosé joh . Biasane yen tongose joh timpalé pragat ngekoh pesu.

Gede Arya              :  Yen cara padéwekan tiang, yadiastun joh ento tusing dadi halangan yen lakar malajah,  tiang pastika mautsaha/berusaha apang ngidaang teka... Sawireh yusa tiang kari muda, swadharma tiang wantah malajahang raga mangda benjang pungkur dados jadma maguna, kenten cara tiang.

Mang dedy   : mimih becik pisan baosné  Gede Arya.. Yakti punika .Iraga dados sisia mangda seleg  malajah, nenten ja maplalianan hape utawi main game kemanten.

Ketut Riko           : Inggih tiang cumpu indik napi sane kabaosang nika, iraga dados sisia lan generasi muda sapatutné jemet malajah... Nggih mangda nenten akeh nelasang galah, mangkin nglantur malajah indik kruna wilangan.

Gede Arya              :  Kruna wilangan napi plajahin dumunan  timpal-timpal...?

Narendra   :  Sekadi tugas sané kaicen  antuk Bapak guru, kanikain ngrereh kruna wilangan.

Gedé Arya           :  Béhhh, Tiang ten uning akeh kepahan kruna wilangan punika? Minabta timpal - timpal wénten sané uning nika.?

 Ketut Riko       :  Tiang uning nika akidik, yen ten iwang kruna wilangan punika kata bilangan, sane maosang indik wilangan/angka, kruna wilangan kakepah dados nem/6 soroh 

Gede Arya : timpal - timpal ajak mekejang, tiang uning napi manten nika kepahan kruna wilangan. 

Nyoman Sukaryati : nggih gede arya, indayang mangkin sambatang napi manten nika?

Gede Arya : Nggih mangkin lakar sambatang tiang, kepahan/bagian kruna wilangan punika manut padewekan tiang kruna wilangan nika kakepah dados nem soroh minakadi : Kruna wilangan ketekan. kruna wilangan gebogan, 

 Kruna wilangan pahan, kruna wilangan panta, Kruna wilangan tan janten,, napi malih siki timpal-timpal, dewek tiang engsap niki malih siki, minab timpal-timpal driki wenten sane uning.

Mang Era : mimihh, dueg timpalé, sing pocol malajah kelompok ajak Gede Arya. Tiang uning kruna wilangan malih siki, kruna wilangan malih siki inggih punika kruna wilangan pepasten/pasti

Gede Arya: behhh, Mang Era demen sajan ngajum timpalé. Ampura nggih tiang sing ngaba pis cenik.hahahaha

Ketut Riko : Inggih saantukan ampun makejang bakat kepahan kruna wilangan, mangkin timpal-timpal mangda nglantur ngrereh/mencari imba/contoh soang-soang kepahan kruna wilangan punika. Tegarang Nengah kariasa dumun, minab taen ngwacen di buku indik imba/contoh kruna wilangan ento.

Nengah Kariasa  : Piihhh, jeg tiang oraina ngalih imba/contoh kruna wilangan simalu. Tiang polih ngwacen indik kruna wilangan ketekan nika imba/contoh nyane 1,2,3,4,5,6,7,8 miwah sane lianan

Mang Dedy  :  Ohhh yen ngalih imba/conto kruna wilangan gebogan punika tiang nawang masi, buku sane taen kawacen tiang indik imba/contoh kruna wilangan gebogan inggih punika  35 wastanipun pesasur, 45 wastanipun setiman, 50 wastanipun seket, 75 wastanipun telung benang, 100 wastanipun satus, 150 wastanipun karobelah, 175 wastanipun lebak, miwah sane lianan.

Gede Arya             :  mimih jeg wikan - wikan timpal tiange maang imba/contoh indik kepahan kruna wilangan.. Nggih sane mangkin tiang ngmaang imba/contoh kruna wilangan pahan ajak panta. Ane taen wacen tiang di buku paket bahasa Bali. Kruna wilangan pahan puniki boya kasurat antuk angka, sakewanten kasurat ngangge aksara. Sane ngranjing ring kruna wilangan pahan minakadi/antara lain :

Apahempatan (seperempat)

Atenga (setengah)

Atugel (sepenggal)

Apahteluan (sepertiga)

miwah sane lianan, yening imba/contoh kruna wilangan panta punika Ekan (satuan), Dasan (puluhan), Tus (ratusan), Peon (ribuan), Laksan (puluh ribuan), Keten/keti (ratus ribuan), Yuta (jutaan), Bara (puluh jutaan), Ingel (ratus jutaan), Bengong (milyaran)

Ni Nyoman Sukaryati ; piihhh jeg dueg sajan gede arya, nggih ane jani apang tiang maan masi ngicen imba/contoh akidik, tiang nu inget ajak pelajaran bahasa Bali dugas SMP, kruna wilangan tan janten puniki kabaos kruna bilangan tidak pasti, imba/contohnyane abedik, begeh, liu, aketek, adesa, miwah sane lianan.

Mang era: timpal-timpal ajak makejang, tiang baang kaping ungkur ngicen imba/contoh. Yening berbicara indik kruna wilangan pepasten, sampun pastika berbicara mengenai kruna bilangan pasti, sampun pasti imba/contohnyane Tikeh abidang, sandal apasang, taluh abungkul, tipat akelan, tiing akatih, miwah sane lianan.

Gelis pisan pamargi galahe, nenten kerasa saget sampun wengi.

Ketut Riko           :  Inggih santukan sampun wengi, benjang malih lanturang malih malajah.

Mang dedy   :  Inggih puputang amuniki dumun indik malajah kruna wilangan, padalem nika Ni Nyoman Sukaryati sareng Mang Era nyanan ten bani budal.  tiang mangkin budal.. Tiang dumunan ngih timpal - timpal.

Gede Arya              :  Tiang pateh mangkin budal…


Makasami budal santukan sampun wengi.